درس گرفتن از قيام عاشورا يعنى گفتار و رفتار عاشورائيان را در زندگى فردى و اجتماعى، الگو و اسوه قراردادن. در نهضت عاشورا با قهرمانان و الگوهايى روبه رو هستيم كه با گفتار و رفتار خود حادثه‏اى بس بزرگ آفريدند، حادثه‏اى كه مى‏توان براى شيعه و مسلمانان بلكه همه جهانيان الگوى مناسب و كارآمدى باشد. عبرت: واژه «عبرت» از ريشه «عبور» و گذشتن از چيزى به چيز ديگر است. به اشگ چشم «عبره» گفته مى‏شود،[2] چون اشک از چشم عبور مى‏كند. در تعبير خواب نيز، اين واژه به كار رفته، چون انسان را از ظاهر به باطن منتقل مى‏كند. به همين مناسبت به حوادثى كه به انسان پند دهد «عبرت» گويند، چون انسان را به يك سلسله تعاليم كلّى راهنمايى مى‏كند.[3] بنابراين، عبرت‏آموزى يعنى از حال به گذشته رفتن و گذشته را بررسى و از آن پند گرفتن است. عبرت‏آموزى از حادثه عاشورا به اين معناست كه انسان همواره آن را مورد مطالعه قرار داده و جامعه خود را با آن مقايسه كند تا بفهمد در چه حال و وضعى قرار دارد، چه چيزى او را تهديد مى‏كند و چه چيزى براى او لازم است. با اين بيان، تفاوت اساسى بين درس و عبرت وجود ندارد؛ چرا كه عبرت‏آموزى نوع ديگرى از درس است، امّا درس از راه عبرت‏گيرى. با اين توضيح كه ما در درس‏آموزى نقطه‏هاى اوج و خوبى‏ها را مى‏بينيم و آن‏ها را به عنوان اسوه و سرمشق معرفى مى‏كنيم. امّا در عبرت‏آموزى، تنها به خوبى‏ها و الگوهاى مثبت نگاه نمى‏كنيم بلكه بدى‏ها و زشتى‏ها و نامردمى‏ها را نيز مى‏بينيم و از آن به گونه‏اى ديگر درس مى‏آموزيم. به گفته استاد شهيد مطهرى: حادثه عاشورا دو صفحه دارد: سفيد و نورانى، تاريك و سياه. صفحه سفيد قهرمانانى چون امام حسين(ع) و قمر بنى‏هاشم و صفحه سياه قهرمانانى چون يزيد، ابن زياد و عمر سعد دارد. در بحث عبرت‏ها به صفحه سياه و تاريك و جنايت‏هاى آنان نيز توجّه‏مى‏شود.

درس‏هاى عاشورا همواره بحثى زنده، حيات‏بخش و حركت‏آفرين است. هر چند اين رويداد در مكان و زمان محدودى به وقوع پيوست اما درس‏هاى آن ويژه زمان و مكان خاصى نيست. عدالت‏خواهى و ستم‏ستيزى، عزت، پاسدارى از اسلام و ارزشهاى اسلامى، شهادت در راه خدا، جمع ميان سياست و معنويت، امر به معروف و نهى از منكر از جمله درس‏هاى مهم در عرصه رفتارسياسى رويداد عاشورا است.