آبشار قینرجه : فرش آذربایجان غربی با وجود قدمت و جایگاه بالا به دلیل نداشتن شناسنامه مشخص تاکنون نتوانسته از سهم خود در صادرات این کالا بهره لازم را ببرد و صنعت فرش در این استان با مشکلات زیادی مواجه است.

 پایین بودن توان مالی برای تامین مواد اولیه و نبود حمایت از فرشبافان، نبود دستگاه چاپگر شناسنامه برای فرش های تولیدی استان، بالا بودن تعرفه های گمرکی صادرات فرش بخشی از مشکلات پیش روی فرشبافان آذربایجان غربی است.

نبود نظام حمایتی جامع و مناسب برای بافندگان فرش، کمبود نقدینگی، نظام ناکارآمد و سنتی تولید، موجب شده بود تا صنعت فرش آذربایجان غربی با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم کند که رفع آنها نیازمند برنامه ریزی اصولی و توجه ویژه مسئولان ذیربط است.

در این میان صدور فرش های تولیدی آذربایجان غربی به نام سایر برندها از جمله تبریز یکی از مهمترین موضوعاتی است که سالهاست فرشبافان استان را رنج می دهد، 

نه تنها در داخل کشور حاصل دسترنج هنرمندان فرش این استان به جیب تجار سایر استانها می رود بلکه بخش زیادی از سود این صنعت در آذربایجان غربی نیز از طریق صادرات عاید تجار استانهای همسایه می شود.

فرش آذربایجان غربی هنوز هم شناسنامه ندارد

این مشکلات در حالی است که سالهای گذشته دو طرح ریز ماهی به نام خوی و افشار به نام تکاب ثبت ملی و فرش ریزماهی خوی حتی ثبت جهانی نیز شد و توانست مسکن کوتاهی برای مشکل صادرات فرش آذربایجان غربی باشد اما هنوز گره اصلی مشکلات صنعت فرش در استان  بسته باقی مانده است.

برخی مسئولان استان معتقدند تا زمانی که فرش آذربایجان غربی به نام استانهای دیگر صادر می شود، اقداماتی نظیر بیمه شدن بافندگان فرش، راه اندازی خانه فرش در تکاب، برگزاری المپیاد های علمی فرش، ساماندهی کارگاههای تولید فرش دستباف، تشکیل اتحادیه های صنفی فرش در شهرستانها، صدور کارت قالی بافی و ... دردی از مشکلات این صنعت را علاج نمی بخشد.

صنعت فرش دستباف در این استان از نظر ارزش افزوده، اشتغالزایی، حجم بالای سرمایه گذاری و درآمد ارزی داری دومین جایگاه پس از کشاورزی است، از مهمترین مراکز تولید فرش دستباف در استان می توان به ارومیه، خوی، تکاب، بوکان، میاندوآب، شاهین دژ و مهاباد اشاره کرد.

در اغلب شهرستان های استان به ویژه ارومیه، خوی، تکاب، میاندوآب، بوکان، شاهین‌دژ و مهاباد صنعت فرشبافی به طور گسترده رواج دارد که در این میان طرح های ریز ماهی خوی و افشار تکاب از شهرت جهانی برخوردار هستند.

گل بوته هندسی، هراتی، بوته ای، مینا خانی، گل ماهی، سردار جنگل، شاه عباسی، گل حنایی، جوشقانی، کاج، گل و بلبل و بید مجنون از جمله طرح های به کار رفته در قالی های استان است.

هیچ کدام از استانهای کشور شناسنامه مشخص فرش ندارند

رئیس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی در خصوص صنعت فرش استان و مشکلات آن به خبر نگار مهر می گوید: سالهاست بستر و زمینه لازم برای فعالیت صنعت فرش در استان فراهم شده و مشکلات این صنعت در استان مختص این منطقه نیست امروز بسیاری از استانهای کشور در این خصوص با مشکل مواجه هستند.

اسد درویشی با بیان اینکه متاسفانه صنعت فرش در استان و حتی کشور دچار مشکلات ساختاری است ادامه می دهد: در حال حاضر نبود نظام حمایتی جامع و مناسب برای بافندگان فرش، کمبود نقدینگی و نظام ناکارآمد و سنتی تولید، موجب شده تا صنعت فرش آذربایجان غربی و حتی کشور با مشکلاتی به خصوص در بخش صادرات روبرو شود.

وی در خصوص عدم صدور شناسنامه برای فرش آذربایجان غربی و صادرات فرشهای استان به نام سایر استانها می افزاید: شاید نبود شناسنامه یکی از دلایل صدور فرش های استان به نام سایر استانها باشد اما این همه مشکلات صنعت فرش استان نیست لازمه توسعه صادرات فرش از آذربایجان غربی برنامه ریزی اصولی در این بخش است.

درویشی معتقد است اگر فعالان صنعت فرش استان می خواهند در بازارهای جهانی و ملی سهم ویژه ای داشته باشند مستلزم حضور در نمایشگاه های متعدد ملی، بین المللی فرش، بهره مندی از شیوه های نوین بازاریابی، فعال شدن بخش فروش و تشکیل اتحادیه منسجم در این بخش است.

رئیس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی با بیان اینکه سایر استانهای کشور نیز آنگونه که مدنظر است از شناسنامه فرش برخوردار نیستند ادامه می دهد: هر چند از طریق همکاری اداره کل تامین اجتماعی استان برای شناسنامه دار کردن فرش های استان اقداماتی در حال انجام است اما اجرایی شدن آن نیازمند فرهنگ سازی لازم است.

مشکلات صنعت فرش آذربایجان غربی نیازمند آسیب شناسی جدی است

درویشی با بیان اینکه مشکلات صنعت فرش در استان نیازمند آسیب شناسی جدی است می گوید: متاسفانه آمارهای دقیقی از فعالان، روند فعالیت این صنعت به دلیل وجود کارگاه های کوچک در منازل و... در دست نیست و بحث دیگر تغییر نسل بافندگان فرش در استان است.

وی ادامه می دهد: در سالهای گذشته و نسل قدیم فعال در این صنعت نیازها و مطالبات کمتری با توجه به زمان داست اما امروز نسل دیگر بافندگان فرش به دلیل سواد بالا و تغییرات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی دارای نیازها و مطالبات متفاوتی است که باید مورد نظر فعالان و صاحبان این بخش قرار گیرد.

رئیس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی معتقد است با وجود این مشکلات پیش روی فرش استان در حال حاضر ۱۸ تا ۲۰ میلیون دلار ارز آوری از این صنعت نصیب استان می شود که رقم قابل توجهی است.

درویشی تعداد فعالان این بخش را بر اساس آمارهای غیررسمی ۷۲ هزار نفر عنوان کرده و می افزاید: در حال حاضر ۱۸۰ پروانه فعالیت در بخش کارگاه های فعال در صنعت فرش صادر شده که در صورت بررسی کارگاه های خانگی این میزان افزایش قابل توجهی خواهد داشت.

وی با اعلام اینکه سالانه ۲۸۰ تا ۲۹۰ هزار مترمربع فرش در استان تولید می شود می گوید: این میزان نسبت به سالهای گذشته کاهش چشمگیری داشته و با ادامه این روند ظرفیت‌های تولید و صادرات فرش در آذربایجان غربی از بین می‌رود زیرا محرومیت صادرکننده از منفعت اقتصادی انگیزه‌ای برای او باقی نمی‌گذارد.

توجه به نیاز روز بازارهای جهانی می تواند صادرات صنعت فرش را رونق دهد

علیزاده از مدیران کارگاه های بافت فرش در ارومیه به خبرنگار مهر می گوید: پایین بودن توان مالی برای تامین مواد اولیه و نبود حمایت از فرشبافان، نبود دستگاه چاپگر شناسنامه برای فرش های تولیدی استان، بالا بودن، تعرفه های گمرکی صادرات فرش از مشکلات پیش روی فرشبافان آذربایجان غربی است.

وی معتقداست تامین مواد اولیه مرغوب، در اختیار گذاشتن این مواد به فرشبافان و کاهش تعرفه های بالای گمرکی برای صادرات فرش از جمله عوامل موثر در افزایش تولید فرش با کیفیت و صادراتی در استان می تواند باشد اما به شرطی که زمینه شناسایی و صدور فرش استان آذربایجان غربی حفظ و به نام خود استان صورت گیرد.

احمدی یکی دیگر از فعالان صنعت فرش در ارومیه نیز از عدم صدور فرش استان به نام بافندگان و خود این استان نیز گلایه مند است و  می گوید: استفاده از مواد اولیه نامرغوب، طرحها و نقشه های تکراری و منسوخ شده، بی توجهی به استفاده از علم روز و فناوری های جدید از جمله مشکلات صنعت فرش دستباف استان بوده که عدم ثبت و نبود شناسنامه فرش های تولیدی استان درد مضاعفی است.

وی همچنین در خصوص سایر موانع و مشکلات پیش روی صادرات صنعت فرش استان می افزاید: بسیاری از صاحبان این صنعت از شیوه های روز بازاریابی نوین عقب بوده و آشنایی چندانی با بازارهای اصلی و نوع سلیقه و نیاز آنها ندارند و این امر موجب شده در کنار تحریم شاهد کاهش تقاضا در این بخش باشیم.

احمدی بازاریابی، تبلیغات، آموزش، تهیه، تولید و توزیع مواد اولیه مصرفی مرغوب، فروش، صادرات، طراحی، رنگ‌ آمیزی، رنگرزی و ریسندگی خوب را از اصول اولیه برای بافت فرش دستبافت صادراتی و مرغوب عنوان کرده و می افزاید: اگر این مسایل مدنظر برنامه ریزان این صنعت قرار گیرد می توان به رونق آن امیدوار بود.